De artisjok (Cynara scolymus) behoort tot de distelgewassen en ontwikkelt zich tot een soms wel 2 m hoge plant, die ook in siertuinen als solitair of in een groep mooi is om te zien.
De bladeren zijn bijzonder groot, viltachtig grijs en gevederd. Omdat ze wat stekels hebben, is het verstandig altijd handschoenen te dragen. De bloemknoppen vormen zich in het eerste jaar vanaf juli, daarna vanaf juni. Ze lijken op groene dennenappels. Wanneer ze niet geoogst worden, komen de purperblauwe distelbloemen vanaf augustus uit.
In de handel zijn groene en paarse rassen. De groene hebben buitengewoon grote bloemen. Hiertoe behoren ‘Grote van Laon’, ‘Large Round French Queen’ en ‘Grote van Napels’. Tot de paarse behoren ‘Italiaanse Violette’ en ‘Franse Violette’. Geteeld worden ze meestal door ze eerst binnen te zaaien. In bijzonder zachte streken kunnen ze ook in een koude bak gezaaid worden.
 |
Eigenschappen
Oogstperiode:
Bijzonderheden:
Standplaats:
Grond:
Hoogte tot:
Latijns/wetenschappelijke naam:
|
Artisjokken laten overwinteren, oogsten en bereiden
De opbrengst van artisjokken is drie tot vier jaar goed, daarna moet u op een zonnige en warme plaats nieuwe zaailingen planten. Behandel de grond goed met rijpe mest en compost.
Voor de winter worden in oktober de van de bloemen ontdane bloemstengels net boven de grond afgesneden en de bladeren ingekort. Dek de plant tot op 30 cm hoogte af met stro, bladeren of rijshout. In zeer koude gebieden is het beter de teruggesneden planten uit te graven en in zand vorstvrij in de kelder te laten overwinteren.
De oogst van de bloemknoppen vindt plaats zodra ze groot maar nog groen en goed gesloten zijn. Snij de koppen onder de bloembodem af, zodat er een klein stukje steel blijft staan.
Bewaren kunt u artisjokken bij iets meer dan 0°C en een hoge luchtvochtigheid gedurende drie tot vier weken.
Artisjokken bevatten vitamine B en in plaats van zetmeel inuline. Daarom worden ze ook door diabetici gewaardeerd. De fijne, nootachtige smaak is te danken aan cynarine, een stof die de galblaas activeert en de vetwaarden van het bloed doet dalen. Vele geneesmiddelen bevatten artisjokken extracten.
Artisjokken moeten als volgt worden klaargemaakt: draai de steelaanzet los en snij vezels die blijven hangen weg. Knip met een keuken-schaar de spitse uiteinden van de bladeren.Trek de taaie buitenbladeren eraf. Kook de artisjokken vervolgens in zout water met een beetje citroensap in ongeveer 35 minuten gaar. Buig voor het serveren de binnenste bladeren uit elkaar en schrap het ‘hooi’ op de bodem er met een lepel uit. Eetbaar is het onderste, vlezige gedeelte van de bloembladeren dat wordt uitgezogen en de vlezige bloembodem.
Tips: In een mengcultuur gedijen artisjokken de eerste tijd goed met pluk- en kropsla, rammenas en radijsjes. Later hebben ze meer plaats nodig en overschaduwen ze andere gewassen, zodat u ze het beste ook niet meer samen met lage groenten kunt telen.
Geschikte groenten om een jaar vóór artisjokken te verbouwen, zijn prei en selderij, die de grond met hun lange, omvangrijke wortels goed losmaken en ontsluiten.
Bind de artisjokplanten voordat ze knoppen gaan vormen vast aan een stevige stok, zodat ze bij slecht weer niet omknikken.
Onderhoud het jaar rond
| Voorjaar | Zomer | Najaar |
| Kweek de plant voor vanaf maart/april. Doe twee zaadjes per pot in 10 cm-potten en zet ze in het licht voor een raam bij 20°C. Bewaar na het kiemen alleen de sterkste planten. Hard de jonge planten vanaf begin mei langzaam af en plant ze half mei uit. | Geef de planten goed water en dek ze regelmatig af met mulch. Oogst de knoppen als ze nog groen en gesloten zijn. | Snij de bloemstengels in oktober vlak boven de grond af. Kort de bladeren in, dek de planten af met een 30 cm losse laag loof, stro of rijshout. |
| Tips bij het kopen | Tips van de prof | Licht en grond | Problemen |
| Koop vers artisjokkenzaad. Het liefst rassen die ook in uw streek nog winterhard zijn zodat u langer van de planten kunt genieten. Gebruik nooit oud zaad uit aangebroken pakjes van het vorige jaar. Vaak kiemt dit niet goed meer. | Bijzonder groot worden de artisjokken, wanneer u van de plant maar twee tot drie takken met elk twee tot drie knoppen overlaat. Breek alle andere weg. Vanwege het feit dat de artisjok inuline bevat is zij ideaal voor diabetici. | Zon. De artisjok heeft veel warmte nodig en moet beschut staan tegen vorst en wind. Voedselrijke, losse grond. Verbeter zware grond met zand. Mest zo mogelijk met rijpe stalmest om de grond te verbeteren. | Bladluizen laten zich vooral zien bij warm en droog zomerweer. Ze zuigen aan de jonge blaadjes en takken en veroorzaken misvormingen. Spuit de luizen bij lichte aantasting weg met water. Spuit in ernstige gevallen met een oplossing van zachte zeep en spiritus. |
