Om vele redenen wordt hout als bouwmateriaal door de doe-het-zelvers het vaakst en liefst gebruikt. Hout kan met eenvoudige hulpmiddelen bewerkt worden, het heeft een fraai uiterlijk en kan op allerlei manieren in de woning gebruikt worden. Hout is bovendien een organisch materiaal, dat het klimaat in de woning aangenaam beïnvloedt, daar het de luchtvochtigheid kan absorberen en weer kan afgeven. Hout kan ingedeeld worden op grond van zijn herkomst (boomsoort), handelsvorm en hardheid. Hoe groter de dichtheid van het hout (massa van het hout in verhouding tot zijn volume), hoe harder het is.
Zachte en harde houtsoorten
Allereerst kan men een onderscheid maken tussen zachthout (naaldhout) en hardhout (loofhout). Deze vereenvoudigde voorstelling van zaken is geoorloofd voor de meest frequent voorkomende houtsoorten. Terwijl loofhout (zoals beuk, eik, esdoorn) voornamelijk binnenshuis te vinden is, gebruikt men naaldhout (zoals vurenhout, grenenhout, lariks, douglasspar) bij voorkeur voor het maken van meubels en buitenshuis.
Hoe wordt een boom tot een plank?
Het hout van een pas gevelde boom noemt men rondhout. Na het ontschorsen wordt de stam allereerst aan twee zijden in de lengte ‘gekantrecht’ door de zijkanten te verwijderen. Dan wordt de boomstam 90 graden gedraaid en het proces herhaald. Zo ontstaat een vierkante bezaagde stam, waaruit de gewenste handelsmaten worden gezaagd. Het hout wordt gedroogd, eventueel verpakt en komt uiteindelijk in de winkel terecht, waar u het kopen kunt.
Hout leeft
Vanwege de eigenschap van hout om vocht te kunnen opnemen en afgeven, ook als het al lang geveld is, zegt men dat hout ‘werkt’.
Deze eigenschap kan voor u echter ook nadelig zijn als vers hout dat in een verwarmde ruimte wordt gebruikt krimpt, omdat de houtcellen vanwege het drogen in grootte afnemen. Dat kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat er naden ontstaan in een met schrootjes beklede wand, of dat een plankenvloer ‘zomaar ineens’ krom gaat staan. Als het hout zich daarentegen eerst aan de luchtvochtigheid in het vertrek heeft aangepast, hebben kleinere wisselingen in die vochtigheid geen effect meer. Bewaar, indien mogelijk, hout daarom enige tijd in de ruimte waar het later ook gebruikt zal worden. Mits op de juiste wijze opgeslagen, kan het hout zich aan de klimatologische omstandigheden van de ruimte aanpassen.
Passende maatregelen tegen het werken van hout
Ideaal zijn de planken uit het midden van een stam. Bij de meeste planken (uit de zich verjongende buitenkant) zijn de jaarringen echter scheef aangezaagd. Dit hout heeft sterker de neiging om uit te zetten, te krimpen of krom te trekken. Aan de andere kant, hoe schuiner de bezaging hoe fraaier het plank oppervlak getekend (gevlamd) is. Om de nadelen van het ‘leven’ van het hout te verminderen, verwerkt men de planken altijd met de hartkant naar boven. De hartkant is die welke naar het midden van de stam is gekeerd, met de dichter op elkaar liggende jaarringen. Als men de planken met de rechte kant naar boven of voren verwerkt, dan zullen de planken minder snel kromtrekken, want de zijkanten worden dan tegen de ondergrond gedrukt.
