Om te kunnen schilderen, moet meestal eerst geschuurd worden. Ook bij andere werkzaamheden wordt het eindresultaat voor een groot deel bepaald door het schuren. Schuren met de hand is vermoeiend en tijdrovend. Makkelijker en sneller gaat schuren met de juiste schuurmachine.
Een schuurmachine, maar wat voor één? Het ligt er natuurlijk aan waarvoor u hem wilt gebruiken en met welk resultaat. We laten hier een aantal elektrische (hand)schuurmachines de revue passeren met vermelding van de specifieke toepassingen.
Bij al deze machines hoort natuurlijk schuurpapier, in de vorm van vellen, banden, schijven en stroken. De nummering van schuurpapier loopt globaal van 40 (zeer grof) tot 600 (satijnzacht), maar voor de meeste toepassingen zult u aan een paar nummers (zoals 60, 120 en 240) genoeg hebben. Veel schuurmachines hebben een ingebouwde stofafzuiging (eigenlijk zouden ze dat allemaal moeten hebben), en voor vlak- en excentermachines is daarvoor speciaal geperforeerd schuurpapier te koop. Kunt u dat voor uw specifieke schuurmachine niet krijgen, dan kunt u de gaatjes ook zelf maken.
Voorzieningen
Op elk type schuurmachine kunnen overeenkomstige voorzieningen zoals stofafzuiging, toerentalregeling en systemen voor schuurmateriaal van toepassing zijn. Ze maken het werken met een schuurmachine nog prettiger en eenvoudiger.
Stofafzuiging, beter schuren
Een schuurmachine met stofafzuiging werkt niet alleen prettiger en gezonder, maar ook beter. Stofafzuiging verhoogt de schuurcapaciteit èn verlengt de levensduur van de schuurbladen, schijven of banden. De afzuiging vindt plaats via gaten in het schuurmateriaal en de schuurvoet of via een omsloten kap aan de omtrek van de schuurvoet.
Er zijn twee stofafzuigsystemen. Bij het ene systeem sluit u een stofzuigerslang op de machine aan en bij het andere systeem vangt de machine het schuursel zelf in een stofzak op. Ten opzichte van dit geïntegreerde systeem is de afzuigcapaciteit met een externe stofzuiger meestal groter, maar dit heeft weer als nadeel dat de stofzuigerslang uw bewegingsvrijheid beperkt. Meestal kunt u een machine met geïntegreerde stofafzuiging ook op een stofzuiger(slang) aansluiten.
Toerentalregeling, gedoseerd schuren
Door wrijving tijdens het schuren wordt het oppervlak warm. Sommige verf- en kunststof oppervlakken worden bij een bepaalde temperatuur week of rul. Het schuursel hecht zich dan aan de schuurkorrels op het blad, schijf of de band. Deze ’loopt vol’ waardoor de schuurcapaciteit zeer snel afneemt.
Met een regelbaar toerental kunt u dit voorkomen door het aantal schuurbewegingen en daarmee de wrijving te verminderen. Dit komt het resultaat maar ook de levensduur van het schuurmateriaal ten goede.
Systemen voor schuurmateriaal, klemmen, klitten of kleven
De manier waarop het schuurmateriaal op de zool van een schuurmachine wordt vastgezet, verschilt per type. Het klitsysteem werkt evenals zelfklevend schuurpapier snel en eenvoudig, maar maakt het schuurmateriaal en met name die met klithechting duur. Bij het klemsysteem is de keuze voor schuurmateriaal groter, zeker als u het zelf op maat maakt door het van de rol of uit een groot vel te knippen.
Vlakschuurmachines
De vlakschuurmachine doet wat zijn naam al zegt: door het verwijderen van slechts een geringe hoeveelheid worden oneffenheden vlak geschuurd. Daarbij kunt u, afhankelijk van het gebruikte schuurblad, ruwe oppervlakken glad afwerken of gladde oppervlakken juist opruwen als voorbewerking op schilderwerk. Kenmerkend voor een vlakschuurmachine is de trillende zool. Deze maakt kleine cirkelvormige bewegingen met een diameter van circa 2 tot 5 mm, afhankelijk van de uitvoering.
De ‘gewone’ vlakschuurmachine
De gewone vlakschuurmachine heeft een rechthoekige zool. Er zijn verschillende afmetingen schuurzolen, afgestemd op standaard afmetingen schuurpapier. Naast de eerder besproken mogelijke stofafzuiging en toerenregeling worden de overige verschillen gevonden in grootte, vorm, gewicht en vermogen van de machine.
De schuurcapaciteit wordt niet alleen bepaald door het vermogen en de afmetingen van de schuurzool, maar is mede afhankelijk van het gebruikte schuurblad. Het heeft geen enkele zin om te trachten het schuren vlugger te laten verlopen door op de machine te duwen tijdens het werk; integendeel, dit belast de machine op onverantwoorde wijze.
Let er steeds op dat het schuurpapier volkomen strak op de zool gespannen is: is dit niet het geval, dan is de schuurwerking nagenoeg nihil. Controleer ook af en toe of het schuurpapier nog wel intact is, anders beschadigt de zool.
Handpalm vlakschuurmachine
Een schuurmachine met een grote schuurzool werkt snel, maar vraagt meer vermogen en is daardoor zwaarder en dus minder handzaam. Zijn de te schuren oppervlakken niet groot, dan is een lichtere handpalm of vuistschuurmachine met een kleine, soms vierkante of driehoekige schuurzool wellicht een betere keus.
Driehoek- of deltaschuurmachine
De delta-schuurmachine is niet geschikt voor grote vlakken, maar ideaal voor het fijne schuur-, poets- en polijstwerk. Met de punt van de driehoekige schuurzool komt u in hoekjes en richeltjes, onbereikbaar voor andere vlakschuurmachines. Naast een gewone vlakschuurmachine is het een handig schuurmachientje voor erbij. Het bijbehorende schuurpapier heeft, zoals tegenwoordig steeds vaker, een klitbevestiging.
Schuurmachines met een ronde zool
De excentrische schuurmachine heeft een ronde, vrij om zijn as draaiende schuurzool. Deze combineert de trillende schuurbeweging van de vlakschuurmachine met een draaiende beweging. Hierdoor gaat het schuren niet alleen sneller maar ook gelijkmatiger. Samen met een regelbaar toerental is het een ideale machine voor polijsten en poetsen. Door de ronde zool is het echter niet mogelijk de hoekjes te bereiken.
Roterende schuurmachine
Snel en veel, dat is de kwalificatie van de schuurcapaciteit van dit type machine. In tegenstelling tot vlakschuurmachines trilt de zool van deze machine niet, maar draait rond. Daardoor is deze machine minder geschikt voor het (vlak) schuren van hout en andere zachte materialen zoals kunststof. Maar voor het schuren, borstelen en polijsten van harde materialen zoals metaal is deze roterende schuurmachine uitermate geschikt. Tegenwoordig kom je ze niet veel meer tegen, want de excentrische variant heeft de zelfde functionaliteit.
Roterende, excentrische schuurmachine
Met de draaiende en excentrische beweging van de ronde schuurzool zijn in dit type schuurmachine de voordelen van de twee hiervoor besproken schuurmachines verenigd. Deze allround machine kan werkelijk alles aan, van fijn tot grof schuur-, poets en polijstwerk. Desgewenst kunt u voor het normale fijne schuurwerk overschakelen op enkel excentrisch schuren, met een trillende en vrij ronddraaiende schuurzool.
Bandschuurmachine
Wat voor een schaaf of zaag te weinig is, en voor een vlakschuurmachine te veel, is voor een bandschuurmachine geen enkel probleem. Een bandschuurmachine schuurt tientallen malen sneller dan een vlakschuurmachine. Bandschuurmachines zijn dan ook voorzien van relatief krachtige motoren met een vermogen van 500 W en meer. Te snel als het om schilderwerk gaat, behalve als u de verflaag tot op de kale ondergrond wilt verwijderen. Door gebruik te maken van een op diepte in te stellen schuurraam (hulpstuk) kunt u de hoeveelheid weg te schuren materiaal nauwkeurig bepalen. Het is dan zelfs mogelijk met deze machine vlak te schuren. Een stationair in te stellen bandschuurmachine biedt nog veel meer interessante gebruiksmogelijkheden.
Een groot voordeel van de bandschuurmachine boven de andere machines is het feit dat de doorlopende band maar in één richting loopt, zodat u altijd in de richting van de nerf van het hout kunt schuren. Daardoor worden lelijke krassen voorkomen, vooral in zachthout.
Tip: Neem de machine in de handen, schakel hem dan in en zet hem daarna pas op het werkstuk. Bij uitschakelen de machine eerst van het werkstuk verwijderen en daarna de schakelaar op ’uit’ zetten.
Elektrische vijl
De elektrische vijl (Powerfile) is een bijzondere soort bandschuurmachine. Voor de modelbouwer, amateur meubelmaker en rasknutselaar eigenlijk een onmisbaar stuk gereedschap: met de elektrische vijl, een goede bankschroef en wat handigheid kunt u kleine werkstukken in hout, kunststof of messing alle mogelijke vormen geven. Met de smalle schuurband (circa 1 cm) kunt u nauwkeurig werken, terwijl er door het bandschuurprincipe moeiteloos materiaal wordt weggenomen.
