Een hamer is een slagwerktuig, bestaande uit een steel en een kop. Het is, in verband met de werkveiligheid, van het grootste belang dat kop en steel onverbrekelijk aan elkaar verbonden zijn. Bij de betere kwaliteiten worden daarvoor speciale technieken toegepast.
Het gebruik van een hamer
Wil men een spijker goed raken dan heeft men een stevige slag nodig; laat het draaipunt van de arm in de elleboog liggen, zonder dat de pols beweegt. Pak de steel bij het einde en niet in het midden beet en blijf naar de spijker kijken. Klop de spijker eerst in het hout en sla dan vanuit de elleboog. Raak de spijker zodanig, dat de steel onder een rechte hoek op de spijker staat op het ogenblik dat de kop de spijker raakt.
Om goede resultaten te krijgen is het van essentieel belang dat de hamer goed is uitgebalanceerd. De vorm van de slagkant is ook belangrijk. Deze moet enigszins gewelfd zijn, opdat de spijker toch recht naar binnen zal gaan ook al raakt u hem onder een hoek.
Enkele tips
- Houd het slagvlak schoon en vetvrij door het af en toe licht over een vel vlak schuurpapier te halen; een slagvlak dat afglijdt doet spijkers krom slaan.
- Onderhoud de houten stelen door ze minstens eenmaal per jaar met onbewerkte lijnolie in te smeren.
- Waneer u met de klauw een spijker uittrekt, leg dan een stukje afvalhout onder de kop, dit voorkomt een deuk in het houtoppervlak.
- Let erop dat hij goed in de hand ligt.
- Tik de spijker of draadnagel eerst voorzichtig in het hout
- Wanneer de houten steel los gaat zetten, zet de hamer in een bak met water. De houten steel neemt het water op, waarna het zich uitzet
Alle meest gebruikte soorten hamers op een rij
Er zijn talrijke soorten, en er is voor elk doel wel een juiste. De steel kan vervaardigt zijn uit hout, staal of fiberglas.
Klauwhamer
Een klauwhamer heeft een klauwvormige pen (achterkant van de kop) waarmee spijkers kunnen worden uitgetrokken. De voorkant heeft een rond slagvlak (‘baan’) dat ook enigszins bol is gevormd. Bij de betere kwaliteiten is het slagvlak speciaal behandeld om afbrokkeling van de rand te voorkomen. Dit gebeurt volgens een proces dat ‘rimtempering’ heet. De steel kan van staal, fiberglas of hout zijn; de stalen en fiberglas stelen zijn voorzien van een ommanteling van geperforeerd neopreen (kunstrubber) om de trilling te dempen en transpiratie van de hand tegen te gaan.
Van groot belang is de wijze van bevestiging van de steel in de kop; bij de betere soorten is deze zo goed als onverbrekelijk. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende maten, uitgedrukt in kopgewichten; deze lopen tot 570 gram.
Bankhamer
De bankhamer is in feite voor metaalbewerking bestemd, maar u kunt er ook wel mee timmeren. De ‘baan’ (voorkant van de kop) is vlak, in tegenstelling tot die van de klauwhamer. De ‘pen’ (achterzijde van de kop) kan vlakspits uitlopend zijn, of bolvormig.
Ze worden o.a. gebruikt om metaal te drijven (koperslagerswerk), te vlakken, om te zetten en dergelijke werkzaamheden.
Ingenieurshamer
Een ingenieurshamer is een hamer met lichte kop (100 gram) waarvan de baan (slagvlak) rond is en de pen (achterkant) plat en vlak. De steel is vrij lang. Dit type is bedoeld voor licht montagewerk bij metaalbewerking, maar leent zich ook voor allerlei karweitjes. Hij is te gebruiken voor het zorgvuldig intikken van kleine spijkertjes enz.
Kaphamer
Met een kaphamer kunt u stenen ruw op maat hakken en bestratings werkzaamheden verrichten. Hij heeft een extra groot slagvlak en een lange, spits toelopende pen. De kop moet met een in de steel geslagen wig tegen uitschieten beveiligd zijn.
Fineerhamer
Een fineerhamer is een gereedschap met een slechts gedeeltelijke hamer functie. De kop loopt uit in een flauw gebogen pen, die ca. 8 cm breed is. Het pen uiteinde is niet scherp. Het dient om met de hand aangebracht fineer met kracht op het hout te persen, door wrijvende bewegingen over het fineeroppervlak te maken.
Fineer wordt nauwelijks nog met de hand aangebracht en de doe-het-zelver die dit wel doet, gebruikt daarvoor contactlijm. De hamer is daarbij niet nodig. Wie er overigens nog een in zijn bezit heeft, kan er (ook voor andere karweitjes waarbij met kracht materiaal op een ondergrond moet worden geperst) veel plezier van hebben.
Nylon hamer
Een nylon hamer heeft een ‘dubbele kop’ die aan beide zijden is voorzien van een (meestal schroefbare en dus verwisselbare) dop van hoogwaardig nylon. Die doppen zijn, ter vervanging, los verkrijgbaar.
Hij heeft diverse toepassingen: het in elkaar tikken van houtverbindingen, uitdeuken, drijven enz. van dunne metaalplaat enz. Het materiaal wordt door de slagvlakken van nylon niet ingedeukt of anderszins beschadigd, zoals wel het geval zou zijn indien een gewone stalen hamer zou worden gebruikt.
Bikhamer
Een bikhamer wordt nog weinig gebruikt met zijn gebogen, brede en vrij scherp uitlopende ‘pen’ werd hij gebruikt om oude specie van uit sloop verkregen stenen werd te verwijderen.
De naam bikhamer wordt ook gehanteerd voor de lasbikhamer; die heeft een puntige kop waarmee de lasrups van het werkstuk wordt weggehakt.
Straathamer
De straathamer heeft wel wat weg van de kaphamer, alleen zijn steel is korter en gewicht zwaarder. Voor het bestraten is het een ideaal gereedschap. Dit type is aan de ene zijde uitgerust met een lang, scherp en gebogen snijvlak. Hiermee kunt u klinkers eenvoudig doormidden slaan. De andere kant van de kop bestaat uit een zwaar metalen stootblok voor het grovere slagwerk.
Rubberhamer
Een rubberhamer heeft een kop van massief rubber, in verschillende grootten verkrijgbaar. Hij dient om materialen die niet beschadigd mogen worden te bewerken. Zo is hij uitermate geschikt voor het ‘indrijven’ van tegels in een zandbed of een mortellaag. Ook het aankloppen van bijv. hardplastic bekledingsplaten e.d. gaat heel goed met dit gereedschap. Ook kampeerders die vaak haringen slaan zijn er ook fan van. Als ze met de haring een steen of iets anders hardst raken, vangt de hamer door de rubberen kop de terugslag op. Je hebt ze in verschillende uitvoeringen en zwaarte.
Voor licht uitdeukwerk, het vlakken (‘richten’) van metaalplaat e.d. wordt hij eveneens gebruikt. De slagkracht is, in vergelijking met stalen soorten, niet zo groot. Houd bij het slaan op massieve objecten goed rekening met de terugslag; rubber veert nu eenmaal terug. Sla er dan bijv. ook geen palen e.d. mee in de grond. Sla met soepele bewegingen, waarbij de terugslag is ingecalculeerd.
Vuisthamer
Een zware hamer, gewoonlijk met twee vlakke slagvlakken (‘banen’) en met een kopgewicht tot 2000 g., daarbij het midden houdend tussen hamer en moker. Er zijn vuisten met stalen zowel als met houten steel. De vuist is een vrijwel onmisbaar gereedschap om bijv. koudbeitels tijdens sloopwerk e.d. van de nodige zware klappen te voorzien, of om licht metselwerk dat afgebroken moet worden uit elkaar te slaan.
Gebruik een vuist echter nooit om (tuin)tegels in het zandbed te drijven; de kans dat het plaveisel daaronder bezwijkt is groot. Het in de grond drijven van piket- of afrasteringspaaltjes kan wel aan de vuist worden overgelaten, zo lang de koppen daarvan echter niet te zwaar te lijden hebben.
Voorhamer
Een zeer zware hamer met een lange steel, die voor sloopwerk, het inslaan van palen en dergelijk zwaar werk wordt gebruikt. In het oude smidsambacht was het een belangrijk gereedschap bij het ruw vormen van het gloeiende ijzer.
