Alles over tegels, voor de wand en vloer

Alles over tegels, voor de wand en vloer. Er bestaan tegels, in allerlei maten en vormen, en in duizenden verschillende kleuren en motieven. Maar eenmaal aangebracht is tegelwerk een semi permanente afwerking, het is dus zaak zeker te zijn van uw keuze, voordat u ze koopt.

Keramische tegels zijn de perfecte keuze voor keuken en badkamers, want ze zijn slijtvast, waterdicht en makkelijk schoon te houden. Op andere soorten muur bedekking en verf richten waterdamp en vet aanslag door koken maar al te snel schade aan. Natuurlijk zijn tegels op meer plaatsen in huis toe te passen, in het bijzonder in de hal en de serre. Keramische wandtegels zijn in talloze vormen en maten te koop en in duizenden kleuren en motieven. De prijzen lopen uiteen van goedkoop (machinaal gemaakte tegels) tot duur (speciaal ontworpen handgevormde tegels).

Fabriekstegels zijn óf helemaal vlak öf licht gestructureerd. Motieven en kleuren zijn machinaal aangebracht, kleurschakeringen ontbreken daardoor. De hoeken van fabriekstegels zijn enigszins afgerond, de dikte varieert van 5-8 mm.

Handvormtegels zijn de naam zegt het al met de hand gevormd, in een mal. Daardoor is het oppervlak vaak wat hobbelig en de randen zijn ook niet altijd recht, wat het aanbrengen van de tegels kan bemoeilijken. De tegels doen prettig rustiek aan doordat de kleuren en de diepte van het glazuur varieren. De dikte varieert van 8-10 mm.

Imitatietegels, gemaakt met behulp van oude technieken, zijn niet goedkoop, maar vormen een goede keuze wanneer u een hal of serre in een oude stijl wilt afwerken of ter vervanging van een ontbrekende tegel in een schouw uit een bepaalde stijlperiode. De kleuren zijn warm en diep, en de decoratie lijkt op de tegel te liggen.

Soorten tegels

Muurtegels

Muurtegels zijn naar believen ‘los’ te gebruiken of in combinatie met andere, waarmee ze dan een motief of kleurig geheel vormen. Het kunnen fabriekstegels zijn of handvorm; in alle mogelijke effen kleuren of gedecoreerd met een motief. Muurtegels zijn meestal hoogglanzend, maar sommige handvorm tegels hebben een afwerking van craquelé glazuur om ze antiek te laten lijken.

De gangbare afmetingen zijn vierkante tegels van 100 mm, 150 mm, 200mm en 300 mm, en rechthoekige tegels van 100 x 200 mm, 150 x 200 mm en 300 x 600 mm.

Werkbladtegels

Werkblad tegels kunnen fabriekstegels zijn of handvorm, en er bestaan hoektegels voor de overgang tussen het werkblad en de muur en voor de rand langs het werkblad. Betegel een aanrecht niet met gewone muurtegels; deze zijn niet bestand tegen de hitte van hete pannen, en misschien krassen of verbleken ze door de regelmatige schoonmaak beurten. Overweeg eens een aanrecht niet alleen te betegelen, maar er ook een plaat marmer, leisteen of een houten hakblok aan te brengen.

Gedecoreerde tegels

Gedecoreerde tegels hebben dezelfde maten als effen muurtegels, waarmee deze op allerlei manieren ook goed gecombineerd kunnen worden. Bij handvorm reliëftegels komt het patroon uit het oppervlak van de tegel omhoog. Bij gedecoreerde tegels kan het modef bestaan uit één tegel of een hele serie, allemaal met hetzelfde thema, zoals verschillende vruchten, bloemen of landelijke taferelen.

Speciaal gevormde tegels behoren tot dezelfde categorie als vierkante en rechthoekige muurtegels. De vormen omvatten ondermeer diamant, driehoek, kruis, honingraat en andere vormen; gebruik ze alleen of combineer ze met vierkante of rechthoekige vormen tot interessante patronen.

Tegelpanelen

Tegelpanelen zijn verkrijgbaar in een aantal samenstellingen. De panelen omvatten vier of meer gedecoreerde tegels. Kleine panelen, van vier tegels, kunt u hier en daar aanbrengen op een grote, overigens effen betegelde muur. Maak van grote, ingewikkelder taferelen een blikvanger: achter de zijplaat van een haard, de muur naast het bad of als spatscherm achter een wasbak.

Mozaiektegels

Mozaiektegels zijn gemaakt van kleine stukjes gekleurd steen of keramiek, ze zijn een goede keuze voor de badkamer of serre. Mozaïekstukjes zijn los te koop; ze kunnen heel decoratief zijn als ze worden ingelegd in cement of pleisterwerk, maar begin daar niet meteen mee en werk het ontwerp eerst uit op ruitjespapier.

Wie een groot vlak wil bedekken kan het beste de soort mozaiektegels nemen die op flexibel vel zijn geplakt. Het meest gangbare formaat voor de tegeltjes op zo’n vel is 300 x 300 mm.

Randtegels

Randtegels zijn handig voor de afwerking van een gedeeltelijk betegelde muur, als afscheiding tussen effen en gedecoreerde tegels of als bovenrand.

Bij veel series fabriekstegels zijn randtegels verkrijgbaar in hetzelfde formaat, met het randmotief op de bovenste helft van de tegel. Gebruik zulke tegels in het midden van de muur – als scheidings-rand tussen effen en gedecoreerde tegels – of als bovenrand.

Kleine randtegels zijn even breed als fabriekstegels, maar slechts 76 mm hoog; werk er een tegelwand mee af of gebruik ze om een muur in vlakken te verdelen. Bij reliëfranden ligt de decoratie bovenop de tegel.

Lambriseringslijst

Lambriseringslijst tegels zijn een keramische versie van een houten lambriseringsrand. Goedkope series omvatten zelden dergelijke specialiteiten. Lambriseringstegels zijn altijd effen, soms versierd met een reliëf, en bedoeld als afscheiding of bovenrand van bijpassende effen of gedecoreerde fabriekstegels.

Lijst of striptegels

Lijst of striptegels zijn langwerpige, smalle tegels met een vlakke of bolle voorkant. Ze worden aangetroffen in series van oudere stijlperioden en kunnen gebruikt worden boven of onder de lambriseringslijst om een hogere rand te formeren. Of gebruik ze als afscheiding tussen effen en gedecoreerde vlakken, voordat het geheel wordt afgewerkt met een lambriseringslijst.

Kooptips

• Kies met zorg, tegels zijn een semipermanente afwerking die moeilijk is te verwijderen, wellicht moet de onderliggende muur dan opnieuw worden gestuct.
• Houd rekening met het oppervlak, over het algemeen is het raadzaam kleine tegels te gebruiken voor kleine oppervlakken en grotere tegels voor grote wanden. Grote tegels zien er vreemd uit in een kleine nis, terwijl voor zo’n combinatie meestal ook veel tegels moeten worden versneden. Omgekeerd doet een groot oppervlak met kleine tegels rommelig aan; op een grote muur gaan ook zoveel tegels dat kleine waarschijnlijk kostbaarder zijn, hun bevestiging is zeker tijdrovender.
• Neem voorbeelden mee naar huis, koop geen nieuwe tegels zonder ze eerst thuis te bekijken. Dan ziet u tenminste of de kleur en/of het motief wel goed combineren met de keukenkastjes of de badkamer. Verder lijken kleuren soms dramatisch anders in het kunstlicht van een showroom. Bekijk de tegels in de ruimte waar ze moeten komen, bij dag- en kunstlicht, en kies pas daarna de kleur uit.
• Speciale afmetingen ,kruis op de muur de plaatsen aan waar een gedecoreerde tegel moet komen, en tel het aantal kruisen om te weten hoeveel u moet kopen. Meet voor randtegels de lengte van het vlak nauwkeurig op. En meet twee vlakken op wanneer u twee verschillende tegels wil gebruiken, verdeeld door een rand of lambriseringslijst
• Koop met recht van retour, onderschat de benodigde hoeveelheid tegels niet, maar tegels zijn kostbaar. Koop ze daarom met recht van retour. De meeste doe-het-zelf en tegelzaken vergoeden hele, ongebruikte dozen.

Ontwerp ideeën voor tegels

• Spreid de kosten, combineer dure handgevormde, decoratieve tegels met goedkopere, effen fabriekstegels maar controleer eerst of de twee soorten wel even dik zijn.
• In antiek en curiosawinkels zijn wel eens originele Delftsblauwe of Victoriaanse tegels te vinden. Ze komen goed tot hun recht wanneer u ze her en der in een witte effen muur zet. Antieke tegels zijn goed te gebruiken voor een spatscherm achter een wasbak, als blikvanger naast de zijplaat van een haard of op een effen muur. Een vergelijkbaar effect is voor minder geld te bereiken met een goede kwaliteit reproductietegels.
• Wees creatief met vormen, leg kleine vierkante tegeltjes van 100 mm eens diagonaal; dat levert een bijzonder effect op, zeker bij gebruik van verschillende tinten in dezelfde kleur. Of bekijk eens wat het effect is van tegels die in de vorm van een diamant zijn gelegd, mogelijk levert dat wel een interessante rand of scheidingslijn op. Knip tegels doormidden om de gaten tussen de driehoeken op te vullen.
• Maak eens een rand van diagonaal doorgesneden tegels in contrasterende of bijpassende kleuren. Dat is veel goedkoper dan een rand of scheidslijn van speciale randtegels, terwijl het effect misschien net zo aantrekkelijk is.
• Maak uw eigen beeldpanelen. Omlijst een vlak met smalle randtegels en zet binnenin deze lijst her en der een gedecoreerde tegel of vul het vlak met tegels in een lichtere of donkerder kleur.