Alles over verlichting

Een geslaagd verlichtings plan dat aan praktische eisen voldoet en tegelijkertijd sfeervol is, speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de stijl en het karakter van uw huis.

De verlichting in een huis houdt meer in dan een hanglamp in het midden van het plafond aangevuld met een paar wand- en tafellampjes. Een goed uitgewerkt verlichtingsplan moet zowel praktisch als decoratief zijn.

De praktische kant van de zaak is dat de verlichting geschikt moet zijn om bij te koken, schoon te maken, te naaien, te lezen en om talloze andere dagelijkse bezigheden te verrichten.

Decoratieve verlichting helpt een ontspannen sfeer te scheppen en moet een aanvulling zijn op het kleurenschema en het meubilair. Het is heel goed mogelijk een fortuin uit te geven aan vloerbedekking, gordijnen en meubilair en ontelbare uren en ontzettend veel energie te steken in het samenstellen van een prachtige inrichting en uiteindelijk toch teleurgesteld te zijn over het resultaat, omdat door verkeerde verlichting het uiteindelijke resultaat een vlakke, twee dimensionale indruk maakt.

Een geslaagd verlichtings plan bestaat uit verschillende afzonderlijke elementen. Voor de meeste vertrekken is een zorgvuldig doordacht samenspel van de effecten nodig om hun werk goed te laten doen.

Keuze van de verlichting
De algemene verlichting zorgt voor totale of achtergrond verlichting en zou in ieder vertrek gebruikt moeten worden.

Een plafondhangarmatuur is een van de meest voorkomende armaturen, de lichtval verschilt per model en het materiaal kan variëren van textiel en papier tot metaal. Met de plafondhangarmatuur als enige lichtbron in de kamer zijn de mogelijkheden beperkt, want dan wordt één centrale plek helder verlicht met schaduwen aan de randen.

Inbouw of halfinbouw laagspannings spots, verdeeld over het plafond, zorgen voor een goede, heldere verlichting. Afhankelijk van het type lamp en het armatuur verspreiden ze hun licht over een breed oppervlak of in een smalle bundel. Half ingebouwde spots zijn verstelbaar. Het is een goed idee om inbouwspots te gebruiken samen met een ingenieuze dimmer, dan kunnen sommige aan- en andere uitgeschakeld worden en kan de helderheid geregeld worden.

Doelverlichting is ontworpen om geconcentreerd, direct licht direct op een klein oppervlak te leveren en wordt gewoonlijk samen met armaturen ten behoeve van algemene en accentverlichting gebruikt. Het soort doelverlichting dat u kiest, hangt af van de activiteit die u voor ogen staat.

Een verstelbaar bureau armatuur is het juiste voorbeeld: hij kan zo ingesteld worden dat het licht precies daar schijnt waar het nodig is.

Een armatuur om bij te lezen moet hoog genoeg zijn om op de bladzijden van het boek te kunnen schijnen, zonder in de ogen te schijnen. Een staand armatuur achter de lezer is ideaal.

Verlichting ten behoeve van het werken met de handen schrijven, naaien of andere hobby’s moet zo geplaatst worden dat het op het werk schijnt.

Pendelarmaturen zijn hiervoor uitermate geschikt, zeker als u graag aan de eettafel werkt. In de keuken is indirecte TL-verlichting bruikbaar als werkblad verlichting.

Accentverlichting wordt gebruikt om planten, schilderijen, verzamelingen en interessante architectonische details uit te lichten. Er zijn vele verschillende types die gebruikt kunnen worden om objecten van boven, van beneden, van achteren of van onder een hoek te verlichten.

Een wolfram halogeenspot met smalle lichtbundel kan gebruikt worden om een enkele mooie vaas of een porseleinen object te verlichten. Omdat het onderste gedeelte van het object in de schaduw blijft, geeft deze soort verlichting een opvallend en vloeiend effect.

Schilderijen worden gewoonlijk van bovenaf verlicht. Een verstelbare halfbouw of opbouwplafondspot die op het schilderij gericht wordt, of een speciale schilderijspot, die alleen de afbeelding verlicht en niet de omringende muren, zijn allebei het overwegen waard, evenals het traditionele koperen schilderijlampje.

Een tafelarmatuur met een kap die naar onder wijd uitloopt, verspreidt een zee van licht op het oppervlak eronder en is een aantrekkelijke manier om een kleine verzameling of een paar ingelijste familiefoto’s te verlichten.

Staande cilindrische vloer armaturen die omhoog schijnen, kunnen onder grote planten geplaatst worden om spectaculaire bladerpatronen op de wanden en op het plafond te vormen. Objecten op glazen schappen kunnen heel effectief verlicht worden door een rij kleine wolfram halogeen spots onder het onderste schap te plaatsen. Op de wand geplaatste omhoogschijnende armaturen, ‘wall-washers’ of hoge staande armaturen zullen de details van een interessante lijst of een mooi plafond uitlichten.

Kleine, omhoogschijnende vloerarmaturen achter een bank of fauteuil geven strijklicht op de wanden, waardoor het vertrek groter lijkt.

De controlelijst voor de verlichting
Om te analyseren wat de lichtbehoeften zijn in een bepaald vertrek, kunt u het best eerst een controlelijst maken.

• Heeft het vertrek verschillende functies?

Veel vertrekken moeten multifunctioneel zijn; met een doordachte verlichting kan hetzelfde vertrek meerdere gezichten hebben, door de eet-, werk-, lees- en zitgedeeltes op verschillende manieren te verlichten en door een bepaald gedeelte apart van de rest te verlichten.

• Wat voor sfeer wilt u creëren?

In de eetkamer zult u een andere sfeer willen dan in de keuken of de badkamer – zorg ervoor dat u uw behoeften duidelijk voor ogen hebt als u aan de planning begint.

• Is er speciale verlichting nodig?

Het kan zijn dat kinderen een plek nodig hebben om huiswerk te maken, dan moet u zorgen voor een goed bureau armatuur. Als u een bejaard gezinslid hebt, dan is er een gemakkelijke stoel nodig met een leesarmatuur en snoerschakelaar binnen handbereik..

• Wordt het vertrek door kleine kinderen gebruikt?

Gebruik dan altijd veiligheids wandcontactdozen, zorg dat hete gloeilampen buiten bereik zijn, dat tafel en vloerarmaturen stevig staan en dat er geen snoeren over de vloer liggen.

• Zijn er praktische beperkingen?

De mate waarin u de verlichting in een vertrek kunt veranderen, hangt af van de flexibiliteit van de bestaande elektrische installatie. Bent u bereid de onkosten en de rommel die de installatie van nieuwe bedrading en aansluitpunten met zich meebrengt voor lief te nemen? Met het aanbrengen van een compleet nieuwe bedrading is vrijwel zeker ook veel nieuw behang en/of schilderwerk gemoeid.

• Wat is het budget?

Als u voordat u begint precies vaststelt hoeveel u uit wilt geven, dan kunnen de kosten nooit uit de hand lopen. Ook als de ideale oplossing de begroting te boven gaat, is er met een beetje inventiviteit vast wel een goedkoper alternatief te vinden.

Praktische suggesties
Als u in een buurt woont waar veel ingebroken wordt, installeer dan veiligheidsverlichting. Een buitenarmatuur met sensor gaat aan zodra iemand het huis nadert dit werkt afschrikkend, maar is ook handig als u in het donker uw sleutels zoekt of uw auto in de garage wilt zetten. Ook voor gebruik binnenshuis zijn veiligheidsarmaturen en tijdschakelaars verkrijgbaar. Een eenvoudig veiligheidsarmatuur gaat aan als het donker wordt en weer uit als het licht begint te worden. Geavanceerdere types gaan een aantal keren per nacht aan en uit. Tijdschakelaars kunnen zo afgesteld worden dat de lampen op verschillende tijden in verschillende vertrekken aan en uit gaan. Bedrading moet altijd vernieuwd worden door een erkend elektricien. Losliggende snoeren op de vloer kunnen gevaarlijk zijn. Monteer zonodig vloercontactdozen zodat tafelarmaturen aangesloten kunnen worden zonder dat het snoer over de vloer loopt. Laat snoeren nooit onder vloerbedekking lopen. Dit kan oververhitting en dus brand veroorzaken.

Zorg er altijd voor dat de stroom uitgeschakeld is voordat u een lamp verwisselt.

Verlichting kopen
In de speciaalzaak hebt u de meeste keus en krijgt u het beste advies. Sommige winkels kunnen helpen bij het plannen, wat zeker het overwegen waard is als u een ingenieus laagspanningssysteem wilt installeren.

Vraag voordat u een armatuur of ander onderdeel koopt of u het lichteffect even kunt bekijken. Denk eraan dat de kleur van de kap anders wordt als de lamp aan is.

Zorg ervoor dat de lampenkap die u wilt gebruiken geschikt is voor de gloeilamp. Sommige kappen van papier en textiel kunnen verschroeien door te sterke lampen.

Heeft het armatuur of onderdeel de juiste afmetingen? Meet de diameter van tafel of kast voordat u een tafelarmatuur koopt en controleer of een hangarmatuur geen obstakel vormt voor de langere gezinsleden.

Zorg dat u weet hoe het geheel werkt en hoe de lamp vervangen moet worden, voordat u de winkel verlaat.