Nieuwe, voorgevormde, decoratieve ornamenten in pleisterwerk zijn te koop in een hele reeks verschillende uitvoeringen in grote doe-het-zelf-zaken en gespecialiseerde behang- en verfwinkels. U kunt ornamenten van traditioneel vezelpleister kopen, maar ook van minder dure en gemakkelijker aan te brengen vervangende materialen, zoals gipspleister (als gemodelleerde gipsplaat), met glasvezel versterkt plastic (GVP) en geëxpandeerd polystyreen.
Voor gebruik binnenshuis is vezelpleister duurzaam; bovendien heeft geen enkel ander materiaal zo’n glad, scherp afgetekend oppervlak. Anderzijds zijn andere vormen van pleisterwerk en polystyreen populair omdat ze relatief goedkoop, licht in gewicht en sterk zijn. Sierlijsten en decoratieve elementen in GVP worden meestal buitenshuis toegepast.
Soorten ornamenten
- Bogen: Een boog vormt een interessante overgang van één kamer naar de andere. Een voorgevormde boog wordt in een doorgang met vierkante hoeken gemonteerd en aan beide kanten ondersteund öf door consoles die aan de wand bevestigd worden óf door zuilen die doorlopen tot de vloer. Een boog in pleisterwerk wordt bevestigd aan houten latten die tegen het plafond vastgeschroefd zitten.
- Architraven en frontons: Met glasvezel versterkt plastic (GVP) wordt voor de omlijsting van deuren binnenshuis gebruikt in plaats van hout, en ook buitenshuis voor een elegante entree of voor de afdekking van de bovenkant van een deur.
- Plafondrozetten: Een traditionele rozet voor een plafond, vaak gedecoreerd met bladeren en bloemen, wordt meestal gebruikt als decoratieve omlijsting boven een hangarmatuur. Hij kan ook gebruikt worden als puur decoratief element op een vlak plafond, bijvoorbeeld om de sporen te verbergen van een hangarmatuur dat verplaatst is. Een rozet in pleisterwerk moet niet alleen aan het plafond vastgelijmd, maar ook in de balken vastgeschroefd worden.
- Sier- of kroonlijsten: Dit zijn sierlijsten die aangebracht worden in de hoek tussen het plafond en de wand. In moderne huizen worden gebogen sierlijsten van een standaardmodel vaak gebruikt om een kamer een zachter aanzicht te geven. Meer bewerkte modellen en bijpassende binnen- en buitenhoekstukken zijn ook verkrijgbaar.
- Consoles of steunen: Een console is een decoratieve steun voor een boog, een schoorsteenmantel of een schap. Met de huidige interesse voor gothische interieurs wordt een enkele console vaak op zichzelf gebruikt als een voet waarop een kandelaar of een beeldje mooi uitkomt.
- Schoorsteenmantels: Een schoorsteenmantel in pleisterwerk wordt meestal verkocht in combinatie met een marmeren haard en een achterplaat. Sommige fabrikanten leveren ook een in te bouwen elektrische haard of ‘open haard’ op gas.
- Nissen: Een nis lijkt op een open inham of kastje met een of meer schappen en wordt rechtstreeks op de wand gemonteerd of ingebouwd in een holte in de muur.
- Paneellijsten: Dit zijn dunne lijsten, ongeveer 2-4 cm breed, die gebruikt worden als decoratief element om imitatiepanelen te omlijsten of om grote wanden plafondvlakken te breken. Er zijn rechte stukken van verschillende lengte met bijpassende hoekstukken verkrijgbaar.
- Pilasters, voetstukken en zuilen: Ze worden gebruikt om bogen, frontons en overkappingen boven buitendeuren te ondersteunen; ze staan vrij of hebben een vlakke achterkant. Een klein, vrijstaand voetstuk vormt een mooie ondergrond voor een boeket bloemen of een potplant.
- Plaquettes: Decoratieve reliëfplaten, vaak rond of ovaal van vorm, worden gebruikt om een glad vlak te verlevendigen of de blik te trekken naar een bepaald element in een kamer.
Sierlijsten in pleisterwerk bevestigen en afwerken
Verlijmen met speciale lijm, en evt vastzetten met gegalvaniseerde nagels of schroeven in de wand of plafondbalken.
Decoratief pleisterwerk, ornamenten schoonmaken
In de loop der jaren gaan de fijne details van authentiek decoratief pleisterwerk vaak verloren onder lagen verf. Het restaureren van het pleisterwerk door het verwijderen van de verf is een vies en tijdrovend karwei, maar het resultaat is de moeite zeker waard.
Er zijn twee basismethodes, een voor het verwijderen van verf op waterbasis (tempera of emulsieverf), en een voor verven op oliebasis (zijdeglans of hoogglans). Als u niet kunt zien wat voor verf er gebruikt is, probeer het dan uit door met een vochtige spons over een stukje van het pleisterwerk te wrijven. Als de verfloslaat, is het verf op waterbasis.
Verf op waterbasis verwijderen: Het pleisterwerk natmaken Dek de vloer af. Bewerk steeds een klein stukje en bespuit dat met schoon water, dat u een half uur in laat trekken.
Verf op oliebasis verwijderen: Als er verf op oliebasis gebruikt is, breng dan zorgvuldig een laag afbijtmiddel in pastavorm op het oppervlak van het pleisterwerk aan, bedek het met nauwsluitend plasticfolie en laat het een paar uur inwerken. Trek rubber handschoenen aan, haal de laag afbijtmiddel weg en maak het oppervlak schoon met water en een tandenborstel. Hoewel het afbijtmiddel verscheidene lagen verf in een keer verwijdert, kan het toch nodig zijn dat u het proces meer dan eens moet herhalen om al de oude verf eraf te krijgen. Laat het pleisterwerk grondig drogen voordat u het overschildert.
Decoratief pleisterwerk, ornamenten repareren
Het gedetailleerd restaureren van beschadigd lijstwerk of het vervangen van oud ornamenteel pleisterwerk is een zaak voor een ervaren restaurateur. U kunt echter wel zelf pleisterwerk opknappen door scheuren op te vullen en beschadigde randen bij te werken.
Scheuren repareren: Behandel haarscheurtjes en middelgrote scheuren in pleisterwerk op dezelfde manier als u een scheur in de pleisterlaag op een wand of op het plafond zou repareren. Gebruik geen universele gipsplamuur, maar echte gips, die u kunt kopen in winkels voor kunstenaars- en handvaardigheidsmaterialen. Als het gips gladgestreken en gedroogd is, is het vrijwel niet te onderscheiden van de rest van het decoratieve pleisterwerk.
Terugkerende scheuren vullen: Als een scheur steeds weer terugkomt, versterk de te repareren plek dan met een strook fijnmazige gaasbandage, gedompeld in een dun gipspapje. Leg het doorweekte gaas over de scheur en strijk het gips glad, zodat het vrijwel onzichtbaar overgaat in het pleisterwerk eromheen.
Beschadigde randen repareren: Gebruik een universele gipsplamuur om de randen van de sierlijst bij te werken. Bouw lagen gipsplamuur op over de beschadigde rand, tot de laag dik genoeg is om weer in model gebracht te worden. Als de plamuur droog is, schraap de rand dan af met een hobbymes of schuur hem met schuurpapier totdat het originele profiel weer bereikt is.
