Een bankschroef is een klem gereedschap dat op het blad van de werkbank of op een stevige tafel kan worden bevestigd.
De bankschroef, verkrijgbaar in talloze uitvoeringen van zeer klein tot zeer groot, is voorzien van een uit twee delen bestaande bek, waarvan één deel beweegbaar is via een draadspil die door middel van de wringstaaf wordt bediend. In de bek kan een werkstuk worden vastgezet tijdens bewerking. Om materialen die door de klem kracht van de bek beschadigd zouden kunnen worden te beschermen, worden soms in de bek houten of kunststof plaatjes aangebracht.
Er zijn lichte bankschroeven die door middel van een eenvoudig bevestigingsmechanisme gemakkelijk op een (niet te dik) werk bankblad of een tafelblad kunnen worden gemonteerd. De parallelschroef is een vooral voor metaalbewerking bedoeld type.
Het kiezen van een bankschroef
Het belangrijkste hulpmiddel op een werkbank is een bankschroef voor houtbewerking; hoe groter die is hoe beter, want de voornaamste functie van een bankschroef is dat deze hout over een zo groot mogelijk vlak vasthoudt.
De grote stalen bankschroeven voor houtbewerking die gewoonlijk ingebouwd zijn in kant-en-klare werkbanken kunnen met of zonder een snelontspanmechanisme worden geleverd. Dit mechanisme wordt in werking gesteld door een hefboom, die de hoofdschroef vrijmaakt van de moer, zodat de voorste bek snel in beide richtingen kan worden bewogen. De hoofdschroef hoeft alleen voor het uiteindelijke vastzetten van de bekken te worden gebruikt.
Er is een type bankschroef voor houtbewerking dat is uitgerust met een snel-ontspanmechanisme en met een verstelbare klemhaak op de voorste bek, zodat deze kan worden gebruikt om een breed stuk hout tegen een bankhaak op de achterzijde van de bank aan vlak op de bank te klemmen. Zo’n bankschroef compenseert tot op zekere hoogte de afwezigheid van een verstelbaar deel van de bovenzijde van een bank, waarmee hout kan worden vastgezet.
Minder kostbaar dan een bankschroef voor houtbewerking is de 15 cm-bank-schroef voor amateurs. Deze wordt tegen de onderzijde van een bovenblad vast geschroefd. Haal een stuk uit de voorzijde van de bank, zodat de achterste bek van de bankschroef, als deze is voorzien van een beschermend stuk hout, gelijk komt met de rand van de werkbank.
Indien u voor een werkbank geen ruimte hebt, is een goede tijdelijke vervanging een bankschroef die vlak boven een poot wordt vastgeklemd op een stevige keukentafel.
Een bankschroef dient enkel om het werkstuk vast te houden. Draai hem nooit zo vast aan, dat het werkstuk erin wordt verbrijzeld.
Houd voorwerpen die smaller zijn dan de breedte van de bekken indien enigszins mogelijk in het midden van de bankschroef vast. Als u aan de buitenzijde van de bekken een voorwerp moet vastklemmen, plaats dan aan de andere zijde een stuk hout van gelijke dikte tussen de bekken, om de greep op het voorwerp in evenwicht te brengen. Dit voorkomt spanning en een mogelijke ontwrichting van de bankschroef.
Als er geen ruimte is om permanent een werkbank op te zetten en als men een grote bankschroef nodig heeft, dan biedt de Workmate, een combinatie ‘van een werkbank, bankschroef en zaagbok, een goede oplossing. De 68 cm lange bekken kunnen ongelijk dicht om ongelijk gevormde voorwerpen vast te houden; ze kunnen ook parallel worden gesloten. Alhoewel voor sommige karweitjes een beetje laag, kan men op de bovenkant schaven. Op de bekken kan men mechanisch gereedschap en andere bankschroeven monteren en men kan er een werkstuk op vastklemmen.
